30 april 2024

Hoe zou je Ruimtevolk typeren ten opzichte van andere stedenbouwkundige bureaus?

‘Wij zitten vaak helemaal voorin het visietraject. Wij hebben hiermee het voorrecht om op grotere schaal te duiden hoe stedelijke of dorpelijke ontwikkelingen zich kunnen positioneren en welke ontwerp- en ontwikkelprincipes hierbij passen. Wij planten het zaadje: het verhaal, het programma en de urgentie om in een bepaalde richting te denken en te handelen. Maar de doorvertaling naar een voorlopig en een definitief ontwerp doen andere bureaus.’

Stedenbouwkundige plannen en visies worden steeds complexer door opstapelende opgaves. Hoe zie jij dit?

‘Ik herken zeker de tendens dat een stedenbouwkundige visie steeds complexer wordt. Er zijn zoveel ruimteclaims die ingepast moeten worden en elke opgave vraagt zijn eigen specialistische kennis. Hiervoor is een sterk ruimtelijk raamwerk hard nodig, maar dat krijgt lastig voet aan de grond. Dat komt ook door een gebrek aan politieke regie op prioriteiten: welke opgave is in een gebied leidend? Als daar vanuit de politiek geen duidelijk antwoord op is, dan blijft het bij onderhandelen met compromissen.’

Hoe ga jij hiermee om als stedenbouwkundige?

‘In mijn beleving is het onmisbaar om een bepaalde bestuurlijke en politieke sensitiviteit te hebben. Ik moet niet alleen een goed ruimtelijk verhaal kunnen brengen, maar ook het proces doorgronden en kunnen bespelen.’

Is jouw rol daarmee nog wel helder?

‘Ja, maar wellicht niet voor elk bureau. Wij werken aan uiteenlopende projecten in uiteenlopende rollen. Bij het opstellen van een offerte bepalen wij eerst intern onze rol voordat we een plan van aanpak schrijven. Worden we gevraagd om een visie op een gebied om andere partijen te overtuigen? Of om op basis van een draagvlak van inwoners tot een plan te komen? In dat laatste geval zijn we veel meer een verbinder, een luisteraar, een vertaler en een penvoerder van de ideeën die in het gebied leven.’

Is jullie rol in elk project altijd zo scherp?

‘Het is lastig om in één project meerdere rollen tegelijk te vervullen. Dat zou je in mijn ogen ook niet moeten doen. Ik probeer mezelf daar scherp op bevragen: welke rol heb ik en welke instrumenten, gesprekken, (teken)taal en toon passen daarbij? Ook houd ik de opdrachtgever scherp. Allereerst door de vraag wie de afzender van de stedenbouwkundige visie is. Is dat ons bureau en worden we daarmee ingezet als een externe blik om lopende processen aan te spiegelen? Of is dat de visie van de gemeente? Of juist van de inwoners?’

Wat kenmerkt jullie stedenbouwkundige visies?

‘Het eigene van een visie is ontzettend belangrijk in onze projecten. Als we dit goed weten aan te boren, dan is de nieuwe toekomst die we schetsen zo logisch en passend dat dit anderen inspireert om ervoor te gaan lopen en erin te investeren. “Elke toekomst heeft recht op zijn verleden”, zei iemand me ooit, en dat is het precies. In eerste instantie wordt hierdoor naar het ruimtelijke verleden gekeken, vooral naar de historische structuren, maar ook het verhaal van de mensen is enorm belangrijk en zorgt voor verwevenheid met een plek.

‘Wij doen momenteel een ontwerpend onderzoek in Limburg, waar we grote verschillen zien in de cultuur en de mentaliteit van mensen in dorpen. In de “zanddorpen” zijn ze van oudsher gewend om hun omgeving naar hun hand te zetten en hebben ze een ondernemende houding. Terwijl de dorpen langs de Maas juist op vruchtbare gronden liggen, waardoor het leven gemakkelijker was en er veel meer aandacht is voor de rijke historie.’

Uiteindelijk begint een goed stedenbouwkundig ontwerp bij de mensen?

‘Jazeker. Het is ontzettend belangrijk om ze als ontwerper mee te nemen in het schetsen aan een nieuwe toekomst. Om hen mee te nemen in je plannen, vraagt naast het ruimtelijke aspect ook een sociaal-culturele aspect voor een verhaal.’

Lees meer over deze serie op de website van vakblad De Architect.